نکست‌کلاد (Nextcloud) چیست؟راهنمای کامل فضای ابری اپن سورس و امن

نکست‌کلاد (Nextcloud) یک فضای ابری اپن سورس است که به شما اجازه می‌دهد فایل‌هایتان را به‌شکل ایمن و خصوصی ذخیره و مدیریت کنید. برخلاف سرویس‌های عمومی مانند گوگل درایو و دراپ‌باکس، در نکست‌کلاد داده‌ها روی سرور شخصی یا سازمانی شما قرار می‌گیرند. به این مدل Self-Hosted می‌گویند که در آن نرم‌افزار و داده‌ها روی سرور شخصی یا سازمانی خودتان نصب و اجرا می‌شوند و مدیریت کامل آن‌ها به‌عهده‌ی خودتان است.

نکست‌کلاد چیست؟

نکست‌کلاد (Nextcloud) یک نرم‌افزار متن‌باز است که برای ذخیره‌سازی ابری امن و مدیریت فایل ابری استفاده می‌شود. با نکست‌کلاد می‌توانید فایل‌ها، پوشه‌ها و اطلاعات خود را روی سرور شخصی یا سازمانی ذخیره کنید و به‌شکل ایمن با دیگران به‌اشتراک بگذارید.

در سرویس‌های عمومی مانند گوگل درایو یا دراپ‌باکس، داده‌ها روی سرورهای خارجی قرار می‌گیرند اما در نکست‌کلاد، کنترل کامل داده‌ها در اختیار خودتان است و حریم خصوصی حفظ می‌شود. به این روش پیاده‌سازی نرم‌افزارها نصب Self Hosted می‌گویند. برای آشنایی بیش‌تر با این مفهوم می‌توانید مطلب Self-Hosted چیست؟ را در وبلاگ آروان‌کلاد مطالعه کنید.

فرانک کارلیتسچک (Frank Karlitschek)، یکی از بنیان‌گذاران OwnCloud، در سال ۲۰۱۶ به‌همراه گروهی از توسعه‌دهندگان، نکست‌کلاد را معرفی کردند. آن‌ها با هدف ایجاد یک پلتفرم آزادتر و انعطاف‌پذیرتر این پروژه را شروع کردند. امروز نکست‌کلاد به‌سرعت رشد کرده و به یک جایگزین گوگل درایو و دراپ‌باکس برای شرکت‌ها، سازمان‌ها و کاربران خانگی بدل شده است.

ویژگی‌های کلیدی نکست‌کلاد

نکست‌کلاد مجموعه‌ای از قابلیت‌ها را ارایه می‌دهد که آن را به یک فضای ابری اپن سورس کامل برای سازمان‌ها و کاربران شخصی تبدیل می‌کند. این ویژگی‌ها شامل ذخیره‌سازی، اشتراک‌گذاری، امنیت پیشرفته و ابزارهای همکاری تیمی است. در ادامه مهم‌ترین امکانات نکست‌کلاد را مرور می‌کنیم:

1. مدیریت و همگام‌سازی فایل‌ها (Nextcloud Files)

با Nextcloud Files می‌توانید تمام فایل‌ها و پوشه‌های خود را در یک مکان متمرکز ذخیره کنید و از هر دستگاهی به آن‌ها دسترسی داشته باشید. این ابزار امکان همگام‌سازی فایل میان موبایل، دسکتاپ و وب را فراهم می‌کند و فایل‌ها همیشه به‌روز می‌مانند. هم‌چنین، می‌توانید پوشه‌ها را با دیگران به‌اشتراک بگذارید و حتا دسترسی‌ها را برای هر فرد مشخص کنید تا تجربه‌ی امنی از اشتراک‌گذاری فایل داشته باشید.

2. همکاری و ارتباط درون تیمی (Nextcloud Talk)

Nextcloud Talk برای ارتباط مستقیم و امن طراحی شده است. با این ابزار می‌توانید تماس صوتی و تصویری برقرار کنید، پیام متنی ارسال کنید و صفحه نمایش خود را به‌اشتراک بگذارید. تمامی مکالمات به‌شکل رمزگذاری شده (End-to-End Encryption) انجام می‌شوند تا امنیت داده‌ها حفظ شود. این ویژگی به تیم‌ها کمک می‌کند بدون نیاز به نرم‌افزارهای جانبی مانند Zoom یا Slack، در یک محیط واحد کار کنند.

3. امنیت و کنترل پیشرفته

نکست‌کلاد امکانات متنوعی برای افزایش امنیت ارایه می‌دهد:

• رمزگذاری فایل‌ها در حالت ذخیره و انتقال
• احراز هویت دومرحله‌ای برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز
• محدود کردن دسترسی کاربران بر‌اساس نقش یا سطح دسترسی
• قابلیت ثبت و بررسی لاگ فعالیت‌ها برای نظارت دقیق بر تغییرات

این امکانات به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا داده‌ها را با بالاترین سطح امنیت مدیریت کنند.

4. اکوسیستم ماژولار و اپلیکیشن‌ها

نکست‌کلاد یک فروشگاه اپلیکیشن داخلی دارد که بیش از ۱۰۰ ماژول مختلف را در اختیار شما قرار می‌دهد. این اپلیکیشن‌ها شامل ابزارهایی مانند مدیریت تقویم، مخاطبین، کارهای تیمی، یادداشت‌ها و مدیریت پروژه هستند. با این ساختار ماژولار می‌توانید سیستم خود را بر‌اساس نیازهای کسب‌وکارتان شخصی‌سازی کنید.

5. خودمیزبانی و کنترل کامل (Self-Hosted)

همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، نکست‌کلاد یک نرم‌افزار Self-Hosted است؛ یعنی آن را روی سرور شخصی یا سازمانی خود نصب می‌کنید و کنترل کامل داده‌ها و زیرساخت را در اختیار دارید. این موضوع باعث می‌شود هیچ وابستگی به سرویس‌های خارجی نداشته باشید و تمام سیاست‌های امنیتی و مدیریتی را خودتان تعیین کنید.

مقایسه نکست‌کلاد با گوگل درایو و دراپ‌باکس

مزایای استفاده از نکست‌کلاد

نکست‌کلاد به‌خاطر متن‌باز بودن و قابلیت Self-Hosted، آزادی عمل و امنیت بسیار بالایی را برای کاربران و سازمان‌ها مهیا می‌کند. در ادامه مهم‌ترین مزایای این پلتفرم را بررسی می‌کنیم:

• حفظ کامل حریم خصوصی با ذخیره‌سازی داده‌ها روی سرور شخصی یا سازمانی
• کنترل کامل روی داده‌ها بدون وابستگی به سرویس‌های خارجی
• جلوگیری از دسترسی غیرمجاز با رمزگذاری فایل‌ها و احراز هویت دومرحله‌ای
• شخصی‌سازی سیستم با افزودن ماژول‌ها و اپلیکیشن‌های متنوع
• صرفه‌جویی در هزینه‌ها با حذف اشتراک‌های ماهانه سرویس‌های ابری
• افزایش امنیت سازمانی با مدیریت دقیق سطوح دسترسی و گزارش‌گیری کامل
• قابلیت بازیابی داده‌ها پس از بحران و پشتیبانی از فرآیندهای Disaster Recovery
• انعطاف‌پذیری بالا برای استفاده در مقیاس‌های مختلف؛ از کاربران خانگی تا شرکت‌های بزرگ

Nextcloud ابزاری است که در طراحی و پیاده‌سازی فرآیندهای بازیابی پس از بحران یا Disaster Recovery نیز کاربردهای بسیاری دارد. Disaster Recovery به فرآیندها و راهکارهایی گفته می‌شود که به سازمان‌ها کمک می‌کنند بعد از وقوع بحران‌هایی مانند حملات سایبری، خرابی سخت‌افزار یا بلایای طبیعی، داده‌ها و سرویس‌های خود را به‌حالت عادی برگردانند. این موضوع به‌خصوص برای شرکت‌هایی که با حجم زیادی از اطلاعات حساس سروکار دارند اهمیت زیادی دارد. برای آشنایی بیش‌تر با مفهوم بازیابی پس از بحران، به مقاله Disaster Recovery چیست مراجعه کنید.

چگونه شروع به کار با نکست‌کلاد کنیم؟

راه‌اندازی نکست‌کلاد ساده است ولی باید چند مرحله اصلی را به‌ترتیب انجام دهید تا سیستم به‌درستی نصب و ایمن شود. این مراحل به شما کمک می‌کند یک فضای ابری اپن سورس شخصی و قابل اطمینان بسازید:

۱. آماده‌سازی پیش‌نیازها

ابتدا باید سروری آماده کنید که نکست‌کلاد روی آن نصب شود.

• انتخاب سرور: می‌توانید از یک سرور اختصاصی، مجازی (VPS) یا حتا یک سیستم خانگی استفاده کنید.
• سیستم‌عامل پیشنهادی: Linux (مانند Ubuntu یا Debian)
• نصب LAMP Stack شامل Linux ،Apache ،MySQL/MariaDB و PHP
• بررسی نیازمندی‌های سخت‌افزاری بسته به تعداد کاربران و حجم داده‌ها

۲. دانلود نکست‌کلاد

به وب‌سایت رسمی Nextcloud بروید و آخرین نسخه‌ی پایدار نرم‌افزار را دانلود کنید. سپس:

• فایل زیپ را در دایرکتوری وب‌سرور (برای مثال /var/www/nextcloud) قرار دهید و از حالت فشرده خارج کنید.
• مطمین شوید که دسترسی‌ها (Permissions) به‌درستی برای پوشه‌ها و فایل‌ها تنظیم شده است.

۳. پیکربندی پایگاه داده

یک پایگاه داده جدید در MySQL یا MariaDB ایجاد و سپس مراحل زیر را طی کنید:

• یک کاربر با دسترسی کامل به این پایگاه داده اختصاص دهید.
• اطلاعات پایگاه داده را برای استفاده در مراحل نصب یادداشت کنید.

۴. راه‌اندازی از راه مرورگر

آدرس سرور را در مرورگر باز کنید، برای مثال:

http://yourdomain.com/nextcloud

• در صفحه‌ی نصب، اطلاعات زیر را وارد کنید:
  • نام کاربری و رمز عبور مدیر سیستم
  • مسیر پوشه‌ی ذخیره‌سازی داده‌ها
  • اطلاعات پایگاه داده (نام پایگاه داده، نام کاربری و رمز عبور)
• روی دکمه Finish Setup کلیک کنید تا نصب تکمیل شود.

۵. پیکربندی امنیتی

بعد از نصب، برای افزایش امنیت داده‌ها این موارد را انجام دهید:

• فعال‌سازی HTTPS با نصب گواهی SSL (برای مثال با Let’s Encrypt)
• فعال کردن احراز هویت دومرحله‌ای برای کاربران
• محدود کردن دسترسی به پوشه‌ها و فایل‌های سیستمی
• بررسی تنظیمات امنیتی در داشبورد نکست‌کلاد و رفع هشدارهای موجود

۶. نصب اپلیکیشن‌های کاربردی

به بخش Apps در پنل مدیریتی نکست‌کلاد بروید و اپلیکیشن‌هایی مانند Calendar ،Contacts ،Talk و Notes را نصب کنید. این ماژول‌ها به شما کمک می‌کنند امکانات نکست‌کلاد را متناسب با نیازتان شخصی‌سازی کنید.

۷. همگام‌سازی با دستگاه‌ها

برای استفاده از اپلیکیشن نکست‌کلاد در دستگاه‌های مختلف مراحل زیر را انجام دهید:

• اپلیکیشن‌های نکست‌کلاد را برای ویندوز، مک، لینوکس، اندروید و iOS دانلود کنید.
• حساب کاربری خود را روی دستگاه‌های مختلف اضافه کنید.

از این راه می‌توانید فایل‌ها را در همه‌ی دستگاه‌ها به‌شکل خودکار همگام‌سازی کنید.

جمع‌بندی

نکست‌کلاد (Nextcloud) یک راه‌حل امن و قدرت‌مند برای ذخیره‌سازی ابری و مدیریت فایل ابری است که به شما کنترل کامل بر داده‌ها و حفظ حریم خصوصی را می‌دهد. برخلاف سرویس‌هایی مانند گوگل درایو و دراپ‌باکس که اطلاعات روی سرورهای خارجی ذخیره می‌شود، در نکست‌کلاد همه‌چیز روی سرور شخصی یا سازمانی شما قرار دارد و با قابلیت‌هایی مانند رمزگذاری فایل، احراز هویت دومرحله‌ای و اشتراک‌گذاری فایل امن، امنیت داده‌ها به بالاترین سطح می‌رسد.

به‌خاطر متن‌باز بودن و ساختار ماژولار، نکست‌کلاد به‌سادگی قابل شخصی‌سازی است و می‌تواند جایگزین مناسبی برای سرویس‌های ابری تجاری باشد. با راه‌اندازی این پلتفرم، یک زیرساخت مستقل و مطمین خواهید داشت که بدون هزینه اشتراک، نیازهای ذخیره‌سازی و همکاری تیمی را به بهترین شکل پوشش می‌دهد.