PhotoPrism یک اپلیکیشن مدیریت عکس متن‌باز است که به شما کمک می‌کند عکس‌ها و ویدیوهای خود را به‌شکل امن و خصوصی ذخیره و سامان‌دهی کنید. این نرم‌افزار به‌جای تکیه‌بر سرویس‌های ابری تجاری مانند گوگل فوتوز یا آی‌کلاد فوتوز، روی سرور شخصی یا فضای ابری اختصاصی شما نصب می‌شود و کنترل کامل داده‌ها را در اختیارتان قرار می‌دهد.
فوتو پریسم با قابلیت‌هایی مانند جست‌وجوی پیشرفته‌ی عکس، تشخیص چهره و مکان و پشتیبانی از انواع فرمت‌های تصویری و ویدیویی طراحی شده است. در ادامه، با جزییات بیش‌تری از این اپلیکیشن آشنا می‌شویم.
PhotoPrism چیست؟
PhotoPrism یک نرم‌افزار اپن سورس و Self-Hosted برای مدیریت عکس و ویدیو است. self-hosted به زبان ساده یعنی نرم‌افزار را روی سرور شخصی یا فضای ابری اختصاصی خودتان نصب و اجرا کنید تا همه‌چیز زیر نظر شما باشد. یعنی این برنامه به شما امکان می‌دهد عکس‌هایتان را به‌جای ذخیره روی سرورهای شرکت‌هایی مانند گوگل یا اپل، روی سرور شخصی یا فضای ابری اختصاصی خود نگهداری کنید. برای آشنایی بیش‌تر با مفهوم خودمیزبانی مقاله‌ی self-hosted چیست را مطالعه کنید.
ایده‌ی فوتو پریسم در سال ۲۰۱۹ شکل گرفت و هدف آن ارایه‌ی جایگزینی امن، قابل‌اعتماد و بدون محدودیت برای سرویس‌هایی مانند گوگل فوتوز و آی‌کلاد بود. تیم توسعه‌دهنده، این پروژه را به‌شکل متن‌باز منتشر کرد تا هر کسی بتواند از آن استفاده و در بهبود آن مشارکت کند.
امروز، فوتو پریسم یکی از محبوب‌ترین نرم‌افزارهای مدیریت عکس اپن سورس است. این اپلیکیشن با قابلیت‌هایی مانند جست‌وجوی پیشرفته‌ی عکس، تشخیص خودکار چهره و مکان، و پشتیبانی از فرمت‌های متنوع، گزینه‌ای عالی برای افرادی است که به حریم خصوصی و کنترل کامل داده‌ها اهمیت می‌دهند.
ویژگی‌های کلیدی فوتو پریسم
PhotoPrism ابزارهای متنوعی برای مدیریت عکس و ویدیو ارایه می‌دهد که باعث می‌شود کاربران بتوانند آرشیوهای بزرگ خود را به‌سادگی سامان‌دهی کنند. در ادامه، هر ویژگی را به‌طور جداگانه توضیح می‌دهیم.
1. جست‌وجوی پیشرفته عکس
فوتو پریسم با جست‌وجوی پیشرفته عکس به شما کمک می‌کند در میان هزاران تصویر، فایل مورد نظر خود را به‌سرعت پیدا کنید. می‌توانید بر‌اساس تاریخ، مکان، برچسب، رنگ یا حتا محتوای تصویر جست‌وجو کنید. این قابلیت به‌خصوص برای عکاسان و افرادی که مجموعه‌ی بزرگی از عکس دارند، بسیار کاربردی است و باعث صرفه‌جویی در زمان می‌شود.
2. تشخیص هوشمند با هوش مصنوعی
PhotoPrism از هوش مصنوعی برای تشخیص خودکار چهره‌ها، اشیا و مکان‌ها استفاده می‌کند. این قابلیت موجب می‌شود تصاویر به‌شکل خودکار دسته‌بندی شده و نیازی به تگ‌گذاری دستی برای هر عکس نباشد. در‌نتیجه، مدیریت و مرتب‌سازی مجموعه‌های بزرگ عکس بسیار آسان‌تر می‌شود و یافتن تصاویر خاص به‌سرعت انجام می‌گیرد.
3. پشتیبانی از فرمت‌های متنوع
یکی از مزیت‌های مهم فوتو پریسم، پشتیبانی از طیف گسترده‌ای از فرمت‌های تصویری است. این نرم‌افزار علاوه‌بر فرمت‌های رایج مانند JPG و PNG، از فایل‌های RAW دوربین‌های حرفه‌ای و حتا ویدیوها نیز پشتیبانی می‌کند. به‌این‌ترتیب، کاربران حرفه‌ای می‌توانند تمام عکس‌ها و ویدیوهای خود را در یک مکان نگهداری کنند.
4. PWA یا اپلیکیشن تحت وب
فوتو پریسم به‌شکل PWA ارایه شده و از راه مرورگر در دسترس است. شما می‌توانید آن را مانند یک اپلیکیشن روی موبایل یا دسکتاپ نصب کنید و به کتابخانهی تصاویر خود در هر زمان و مکان دسترسی داشته باشید. این ویژگی موجب می‌شود بدون نیاز به اپلیکیشن‌های جداگانه، تجربه‌ای مشابه نرم‌افزارهای بومی داشته باشید.
5. نمایش روی نقشه
با قابلیت Geocoding، فوتو پریسم اطلاعات مکانی موجود در متادیتای تصاویر را پردازش کرده و عکس‌ها را روی نقشه نمایش می‌دهد. این ویژگی برای مرتب‌سازی تصاویر بر‌اساس موقعیت مکانی بسیار مفید است و به شما کمک می‌کند سفری تصویری از مکان‌هایی که بازدید کرده‌اید، ایجاد کنید. هم‌چنین، تمام اطلاعات مکانی به‌شکل امن و خصوصی ذخیره می‌شوند.
مقایسه فوتو پریسم با Google Photos و iCloud
| معیار مقایسه | PhotoPrism | Google Photos / iCloud |
| حریم خصوصی | عکس‌ها روی سرور شخصی ذخیره می‌شوند و فقط خودتان به آن‌ها دسترسی دارید. | عکس‌ها روی سرورهای شرکت ذخیره می‌شوند. |
| هزینه‌ها | نرم‌افزار رایگان است؛ فقط هزینه‌ی سرور یا فضای ذخیره‌سازی شخصی را پرداخت می‌کنید. | فضای رایگان محدود؛ برای فضای بیش‌تر باید اشتراک ماهانه بخرید. |
| امکانات موبایل | اپلیکیشن رسمی موبایل ندارد؛ دسترسی از راه PWA یا ابزارهای بک‌آپ مانند PhotoSync و WebDAV. | اپلیکیشن‌های اختصاصی موبایل و همگام‌سازی لحظه‌ای. |
| کنترل و انعطاف‌پذیری | امکان شخصی‌سازی نرم‌افزار، انتخاب سخت‌افزار و ساخت چندین کتابخانهی جداگانه برای خانواده یا تیم. | وابسته به قوانین و محدودیت‌های شرکت ارایه‌دهنده. |
| مدل کسب‌وکار | به‌طور‌کامل متن‌باز و بدون هزینه‌ی لایسنس. | سرویس تجاری با طرح‌های اشتراک ماهانه. |
مزایای استفاده از فوتو پریسم
استفاده از PhotoPrism مزایای زیادی دارد، به‌خصوص برای افرادی که به حریم خصوصی و کنترل کامل داده‌های خود اهمیت می‌دهند. در ادامه، مهم‌ترین مزایا را مرور می‌کنیم:
1. حفظ کامل حریم خصوصی
تمام عکس‌ها و ویدیوهای شما روی سرور شخصی یا فضای ابری اختصاصی ذخیره می‌شوند. این یعنی هیچ شرکت ثالثی به محتوای شما دسترسی ندارد و کنترل کامل داده‌ها در دستان خودتان است.
2. متن‌باز بودن
PhotoPrism یک نرم‌افزار متن‌باز است. این موضوع به شما اطمینان می‌دهد که کد منبع شفاف است و هر کسی می‌تواند آن را بررسی یا در توسعه‌ی آن مشارکت کند. هم‌چنین، هیچ هزینه‌ی لایسنس یا اشتراک ماهانه‌ای وجود ندارد.
3. هزینه‌های کم‌تر در طولانی‌مدت
تنها هزینه‌ای که پرداخت می‌کنید مربوط به سرور یا فضای ذخیره‌سازی است. برخلاف سرویس‌هایی مانند گوگل فوتوز یا آی‌کلاد، لازم نیست هر ماه برای اشتراک هزینه کنید. از‌این‌رو، جایگزین گوگل فوتوز و آی‌کلاد فوتوز مناسبی محسوب می‌شود.
4. شخصی‌سازی و انعطاف‌پذیری
می‌توانید فوتو پریسم را متناسب با نیازهای خود شخصی‌سازی کنید. این شامل انتخاب سخت‌افزار، ساخت چندین کتابخانه برای اعضای خانواده یا تیم و اضافه کردن افزونه‌ها و ویژگی‌های جدید است.
5. ذخیره‌سازی امن و قابل اطمینان
با انتخاب سرور مطمین و ایجاد پشتیبان‌های منظم، امنیت اطلاعات خود را به‌طور‌کامل تحت کنترل خواهید داشت.
6. استقلال از سرویس‌های خارجی
دیگر نیازی به وابستگی به قوانین و محدودیت‌های شرکت‌های بزرگ نیست. داده‌های شما بدون نگرانی از تغییر سیاست‌های سرویس‌دهنده، همیشه در اختیار خودتان باقی می‌ماند.
این مزایا PhotoPrism را به نرم‌افزاری مناسب برای بازیابی تصاویر و ویدیوها پس از حادثه تبدیل می‌کند. برای آشنایی با روش‌های بازیابی اطلاعات، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌یDisaster recovery چیست را مطالعه کنید.
چگونه شروع به کار با فوتو پریسم کنیم؟
ه‌اندازی PhotoPrism ساده است، ولی برای اجرای درست آن باید مراحل نصب را به‌ترتیب انجام دهید. در‌این‌بخش، مراحل اصلی شروع به کار را بررسی می‌کنیم تا بتوانید کتابخانه شخصی عکس‌های خود را به‌سادگی راه‌اندازی کنید.
۱. بررسی پیش‌نیازها
قبل از نصب فوتو پریسم، مطمین شوید سرور یا سیستم شما شرایط لازم را دارد:
- حداقل ۲ هسته CPU و ۳ گیگابایت RAM (برای کتاب‌خانه‌های بزرگ‌تر، منابع بیش‌تر و SSD پیشنهاد می‌شود).
- سیستم‌عامل‌های پشتیبانی‌شده شامل Linux ،macOS ،Windows و NASها مانند Synology یا TrueNAS هستند.
- فضای ذخیره‌سازی کافی برای عکس‌ها و ویدیوها.
۲. نصب با Docker Compose
توصیه‌ی رسمی برای نصب فوتو پریسم، استفاده از Docker Compose است. با‌این‌روش، همه‌ی سرویس‌ها و وابستگی‌ها به‌شکل یکپارچه نصب می‌شوند و مدیریت آن‌ها آسان‌تر خواهد بود.
- ابتدا Docker و Docker Compose را روی سرور خود نصب کنید.
- فایل docker-compose.yml فوتو پریسم را دانلود و پیکربندی کنید.
- با دستور docker-compose up -d سرویس را اجرا کنید.
۳. دسترسی به نرم‌افزار
پس از راه‌اندازی، می‌توانید از راه مرورگر با وارد کردن آدرس سرور (برای مثال http://localhost:2342) به فوتو پریسم دسترسی پیدا کنید.
- برای دسترسی سریع‌تر، آن را به‌شکل PWA روی موبایل یا دسکتاپ نصب کنید.
- در اولین ورود، حساب کاربری خود را ایجاد کرده و شروع به افزودن عکس‌ها کنید.
۴. بک‌آپ‌گیری و همگام‌سازی
برای پشتیبان‌گیری از عکس‌های موبایل یا دستگاه‌های دیگر، می‌توانید از ابزارهایی مانند PhotoSync یا قابلیت WebDAV استفاده کنید. این روش به شما کمک می‌کند تا به‌طور‌خودکار عکس‌ها را به فوتو پریسم منتقل کنید.
۵. شخصی‌سازی و افزودن کتابخانه‌ها
بعد از نصب و اضافه کردن تصاویر، می‌توانید فوتو پریسم را مطابق نیاز خود شخصی‌سازی کنید:
- ایجاد چند کتابخانهی جداگانه برای اعضای خانواده یا پروژه‌های مختلف
- تنظیمات مربوط به تگ‌گذاری خودکار و مرتب‌سازی تصاویر
- اتصال به فضای ابری اختصاصی یا NAS برای گسترش ظرفیت ذخیره‌سازی
جمع‌بندی
PhotoPrism یک راهکار قدرت‌مند و متن‌باز برای افرادی است که می‌خواهند بدون وابستگی به سرویس‌های خارجی، آرشیو عکس‌ها و ویدیوهای خود را مدیریت کنند. با نصب این نرم‌افزار به‌شکل Self-Hosted، می‌توانید کنترل کامل بر داده‌های شخصی، امنیت و حریم خصوصی خود داشته باشید.
این نرم‌افزار با ویژگی‌هایی مانند جستجوی پیشرفته عکس، تشخیص خودکار محتوا و پشتیبانی از فرمت‌های متنوع، می‌تواند به‌سادگی جایگزین آی‌کلاد فوتوز و گوگل فوتوز باشد. هم‌چنین، به‌خاطر متن‌باز بودن، هزینه‌ی اشتراک ماهانه ندارد و قابل شخصی‌سازی است.
